Sa nakaraang artikulo, nakilala natin ang mga oscillator – mga indicator ng technical analysis na “naghuhula” ng susunod na galaw ng presyo. Ngayon, pag-uusapan natin ang isang mahalagang katangian ng mga ito – ang pagtukoy ng divergence at convergence sa trading.

Ang divergence sa trading ay ang hindi pagkakatugma ng data sa price chart at data ng indicator. Ang convergence sa trading ay ang pagtatagpo ng mga datos sa chart at sa indicator. Hindi pa malinaw, hindi ba? Layunin ng artikulong ito na linawin iyan.

Divergence sa trading: mga halimbawa at paglalarawan

Ang divergence, sa trading, ay ang hindi pagkakatugma ng price chart at ng indicator chart. Sa praktika, ganito ang itsura nito:

• Mayroong upward trend sa price chart, at patuloy na ina-update ng presyo ang mga highs nito
• Sa indicator chart naman, sa halip na gayahin ang galaw ng presyo, mas mababa ang bawat bagong high kumpara sa nauna

Madaling matukoy ang divergence gamit ang mga sumusunod na indicator:

• MACD
• RSI
• Stochastic

Napakasimple ng tuntunin sa paghahanap ng divergence – kapag may bagong highs sa price chart, tingnan ang isa sa mga nabanggit na indicator. Kung ginagaya ng indicator ang galaw ng presyo, normal lang at maaring magpatuloy pa ang trend. Kung taliwas ang ipinapakita ng indicator sa nangyayari sa chart, ito ay divergence.

Halimbawa, ganito ang hitsura ng divergence kung tinutukoy gamit ang MACD oscillator:

Kung titingnan naman ang divergence gamit ang Stochastic indicator, ganito naman ito:

Sa paggamit ng RSI oscillator, maaari ring matukoy ang divergence:

Kadalasang ipinapahiwatig ng divergence ang paghina, pagbagal, koreksyon, o posibleng pagbaligtad ng trend. Ibig sabihin, nagpapahiwatig ito na humihina na ang pataas na galaw, batay sa sinasabi ng indicators. Maaari itong gamiting pantukoy ng kita sa trading, ngunit, siyempre, tulad ng iba pang kaso, walang 100% na paraan para kumita nang sigurado.

Mga alituntunin sa divergence trading – paano kumita sa divergence

Lumilitaw ang divergence sa mga uptrends at nagbibigay-babala ng reversal, koreksyon, o pagtigil ng trend – ibig sabihin, maaari itong senyales ng galaw pababa (laban sa kasalukuyang trend). Ang hahanapin natin ay mga entry points para magbenta (put) pagkatapos matukoy ang divergence.

Ang divergence ay itinuturing na nakilala kung mayroong hindi bababa sa dalawang tuktok (peaks) sa chart (kung saan mas mataas ang pangalawa kaysa sa una), at sa indicator naman ay mas mababa ang bawat bagong maximum kumpara sa nauna – ito ang divergence. Sa ganitong sitwasyon, puwedeng magbukas ng trade pagkatapos ng dalawang kandila mula nang makumpirma ang divergence.

Mahalagang ang galaw ng dalawang kandila na iyon ay pababa – upang maipakita ang isang tuktok sa chart, pagkatapos nito ay hahanapin ang senyales na pababa. Kasabay nito, dapat ipahiwatig din ng indicator na nabuo na ang tuktok at nagsimula nang bumaba ang linya o histogram. Mas madaling makita ito sa MACD histogram (lalo na kung may kulay – iisang kulay para sa pagtaas ng histogram, at iba naman kung bumababa).

Kung nagsimula nang bumaba ang presyo sa chart, ngunit hindi ito inalmahan ng indicator, maghintay muna tayo hanggang mag-react ang indicator, at saka tayo magbilang ng dalawang kandila, pagkatapos ay puwedeng magbukas ng trade pababa:

Ang trade pababa ay dapat may tagal na 3-5 kandila. Kadalasan, sapat na ito para magsara ang trade nang may kita. Kung ilalarawan natin ang algorithm sa divergence trading, ganito ito:

1. Ang unang local maximum sa price chart at sa indicator window ay magkatapat (hindi ito masyadong mahalaga sa atin)
2. Ang pangalawang local maximum sa chart ay mas mataas kaysa sa una, subalit sa indicator ay kabaligtaran—mas mababa ang pangalawang tuktok kaysa sa nauna (divergence)
3. Hintayin nating ganap na mabuo ang pangalawang tuktok sa indicator (maaaring hindi ito eksaktong magkapanabay sa chart, kaya kailangang masusing tingnan ang indicator!)
4. Kapag malinaw nang nagsisimula nang bumaba ang indicator (ang histogram o linya ay bumababa), maghintay ng dalawang kandila at pagkatapos ay magbukas ng trade pababa nang may expiration na 3-5 kandila

Upang mas mapagtibay ang pag-unawa, tingnan natin ang isa pang halimbawa ng trade:

Sa halimbawang ito, nagtapat ang pangalawang maximum sa price chart at ang pangalawang maximum sa indicator window, kaya bibilang lang tayo ng dalawang buong kandila at magbubukas ng trade sa simula ng ikatlong kandila. Napakasimple lang.

Convergence sa trading: mga halimbawa at paglalarawan

Ang convergence, sa trading, ay ang pagtatagpo ng price chart at ng mga pagbabasa ng indicator. Sa aktuwal, ganito ito:

• May downtrend sa chart (pababa ang galaw)
• Patuloy na bumababa ang mga lows sa presyo
• Sa indicator window, mas mataas naman ang pangalawang minimum kaysa sa una

Gaya ng divergence, madaling matukoy ang convergence gamit ang mga oscillator:

• MACD
• RSI
• Stochastic

Hindi mas mahirap hanapin ang convergence kaysa sa divergence: kung may downward trend sa price chart na patuloy na nag-a-update ng lows, ngunit sa indicator ay mas mataas ang bawat bagong low, ito ay convergence o pagtatagpo.

Halimbawa ng convergence, makikita ito gamit ang MACD:

Kayang matukoy ng RSI indicator ang convergence ng isang asset:

At siyempre, maaari ring matukoy ang convergence gamit ang Stochastic:

Ipinapahiwatig ng convergence na posibleng mag-reverse (mula sa pababa tungo sa pataas), magkaroon ng price rollback, o lumipat sa sideways movement (consolidation). Sa anumang kaso, maaari nating asahan na kikilos ito laban sa kasalukuyang downtrend. Madalas, ito nga ang nangyayari.

Gaya ng divergence, maaari ring mapagkakitaan ang convergence. Pareho lang ang mga tuntunin nito, maliban sa direksyon ng trade na ngayon ay pataas.

Mga alituntunin sa convergence trading – gamit ang convergence para kumita

Una, tiyakin munang may convergence:

1. Nabubuo ang convergence sa downtrend
2. Kailangang nau-update ang mga minimum sa price chart
3. Hindi gaanong mahalaga ang unang minimum, ngunit dapat itong tumapat sa minimum sa indicator window
4. Ang pangalawang minimum sa price chart ay mas mababa kaysa sa una, subalit sa oscillator window ay mas mataas ang pangalawa kaysa sa una
5. Hintayin ang ganap na pagbuo ng pangalawang minimum sa indicator window
6. Kapag nabuo na ang local minimum at nagsisimulang tumaas ang indicator (umakyat ang linya o histogram), hintayin ang dalawang kandila at magbukas ng bullish trade sa simula ng ikatlong kandila
7. Expiration time ay 3-5 kandila

Tingnan natin ang halimbawa sa trading. Gagamitin natin ang MACD indicator bilang oscillator na tutukoy sa convergence (paborito ko ito dahil mahusay nitong ginagampanan ang tungkulin nito):

Sa halimbawang ito, mapapansin mong dalawang magkasunod na convergence ang nabuo. Maaari kang mag-trade pareho sa dalawang signal pataas, sapagkat mula kaliwa pakanan ang paggalaw, at hindi natin mahuhulaan ang susunod na galaw.

Para sa iba pang halimbawa, tingnan naman natin ang convergence gamit ang RSI indicator:

Ganito pa rin kasimple (kung hindi nga mas madali kaysa sa MACD). Madali ang pagtukoy ng local minimum sa RSI, at pagkatapos, magbibilang lang tayo ng dalawang kandila at magbubukas ng bullish trade sa ikatlong kandila.

Siyempre, may kalakip na panganib ang pagte-trade ng convergence at divergence:

• Hindi sa lahat ng pagkakataon ay epektibo ang divergence at convergence
• Maaari lamang magtagal nang isa o dalawang kandila ang reversals pagkatapos ng divergence o convergence
• May mga pagkakataong gumagawa ng maling tops o bottoms ang indicators; pagkatapos ng dalawa o tatlong kandila ay muli nilang pababagsakin o itataas ang tuktok o ilalim – maling signal na ito dahil naka-open na ang trades

Gayunpaman, gumagana ang divergence at convergence sa anumang timeframe, at ang expiration time ay nakabatay sa bilang ng kandila sa halip na eksaktong minuto o oras.

Hidden divergence sa trading – paano i-trade ang hidden divergence

Ang hidden divergence ay isang bihirang pangyayari kung saan may discrepancy sa data ng price chart at indicator window, subalit hindi ito kagaya ng ordinaryong divergence. Kung susuriin natin ang hidden divergence, nangyayari ito sa isang uptrend, ngunit lows ng chart ang tinitingnan at lows sa indicator window:

• Pataas ang galaw ng presyo – mas mataas ang pangalawang highs at lows kaysa sa mga nauna
• Sa oscillator window naman, mas mababa ang pangalawang low kaysa sa una

Ito ang hidden divergence – may discrepancy, ngunit tila “kakaiba”:

Ang hidden divergence, taliwas sa karaniwang divergence, ay nagpapahiwatig ng pagpapatuloy ng uptrend, hindi reversal o pullback. Sa madaling salita, tinutukoy nito ang pagtatapos ng pullback sa gitna ng pataas na galaw.

Ang paraan ng pag-trade sa hidden divergence ay katulad lang ng sa ordinaryong divergence:

1. Ang unang low sa uptrend ay tumutugma sa low sa oscillator window
2. Ang pangalawang low sa price chart ay mas mataas kaysa sa una, ngunit sa oscillator window ay mas mababa ang pangalawang low kaysa sa nauna – ito ay hidden divergence
3. Hintayin ang pagkabuo ng pangalawang low, at kapag nagsimulang tumaas ang indicator (umaakyat ang histogram o linya), maghintay ng dalawang kandila at magbukas ng trade pataas sa ikatlong kandila, na may expiration na 3-5 kandila

Ito ay isang kakaibang senyales na nagbibigay-daan upang makapaghanap ng entry point sa direksyon ng kasalukuyang pataas na trend. Sa totoo lang, mas kapaki-pakinabang ang pag-trade kasabay ng trend, ngunit bihira ang hidden divergence (kung ihahambing sa karaniwang divergence).

Hidden convergence – paano i-trade ang hidden convergence

Ang hidden convergence ay isa pang bihirang pangyayari na nagpapahiwatig ng pagpapatuloy ng trend, ngunit sa pagkakataong ito ay pababa. Kung susuriin natin ang paglitaw ng hidden convergence, ganito ang nangyayari:

• May downtrend sa merkado
• Sa price chart, mas mababa ang mga kasunod na tops at bottoms kumpara sa mga nauna
• Sa oscillator window, mas mataas ang mga kasunod na tuktok kaysa sa nauna

Nakakamit natin ang hidden convergence. Kapareho ng paraan ng pag-trade sa hidden divergence, puwede nating i-trade ang hidden convergence ngunit naghahanap tayo ng senyales pababa (ayon sa kasalukuyang trend):

1. Ang unang tuktok sa downtrend ay tumutugma sa tuktok sa oscillator window
2. Mas mababa ang pangalawang tuktok sa price chart kaysa sa nauna
3. Sa oscillator window, mas mataas ang pangalawang tuktok kaysa sa una
4. Hintayin na mabuo ang pangalawang tuktok, bigyang-pansin ang indicator
5. Kapag malinaw nang bumaba ang histogram o linya ng indicator matapos mabuo ang tuktok, maghintay ng dalawang kandila at sa simula ng ikatlong kandila ay magbukas ng trade pababa – kasabay ng kasalukuyang trend
6. Expiration time – 3-5 kandila

Kung gayon, ang ordinaryong convergence at divergence ay nagpapahiwatig ng posibleng pagbaligtad ng presyo o pagsisimula ng pullback, samantalang ang hidden divergence at hidden convergence naman ay nagpapahiwatig ng pagtatapos ng pullback at pagpapatuloy ng trend.

Pag-trade ng divergence at convergence sa tulong ng trend lines

Bukod sa karaniwang paraan ng pag-trade sa divergence at convergence gamit ang pagsubaybay sa tops at bottoms, may isa pang paraan – ang pag-trade gamit ang trend lines. Suriin natin ito nang mas detalyado.

Halimbawa, natukoy natin ang convergence sa chart – ito ay nabubuo sa isang downward trend:

Ang susunod na hakbang ay gumuhit ng trend line sa price chart. Dahil may downward trend tayo, pinakamainam na gumuhit ng resistance level – isang linya sa itaas ng presyo, na dumaraan mula sa simula ng trend at tumatagos sa mga tuktok:

Alam na natin ang dulo ng convergence – nabuo na ang pangalawang low sa oscillator window at nagsimula nang tumaas ang presyo. Hihintayin natin ang sandali kung saan babasagin ng kandila ang trend line at magsasara sa likod nito. Sa susunod na kandila, magbubukas tayo ng bullish trade na may expiration na 3-5 kandila:

Ganoon din ang proseso sa hidden convergence trading:

• Tukuyin ang hidden convergence sa oscillator
• Magguhit ng trend line – support level
• Kapag nabasag na ang trend line, magbukas ng downward trade para sa 3-5 kandila

Kung divergence naman ang pag-uusapan, pareho lang ang proseso tulad ng convergence:

• Tukuyin ang divergence sa price chart
• Gumuhit ng trend line – support line
• Kapag nabasag ang trend line, magbukas ng trade pababa para sa 3-5 kandila

Ang hidden divergence ay halos pareho ring i-trade gaya ng ordinaryong divergence:

• Tukuyin ang hidden divergence
• Gumuhit ng trend line sa price chart – resistance level
• Kapag nabasag ang level, magbukas ng trade pataas para sa 3-5 kandila

Sa opinyon ko, may ilang seryosong kahinaan ang pagte-trade gamit ang trend line. Halimbawa, maaaring mangyari ang breakout ng trend line nang mas huli kaysa sa “dalawang kandila pagkatapos mabuo ang pangalawang tuktok o ilalim,” kaya pagdating ng oras na magbukas ng trade, posibleng tapos na ang retracement o reversal.

Isa pang seryosong kahinaan ay ang human factor. Bawat trader ay maaaring magkakaiba ang pagguhit ng trend line (walang 100% na pare-parehong patakaran), kaya maaari kang magkamali sa paglalagay ng linya, na siyang magdidikta ng kalidad ng signal. Hindi gaanong problema ang ganito sa normal na pagte-trade pagkatapos mabuo ang ikalawang tuktok o ilalim sa divergence o convergence (o mas kakaunti ang kaso).

9 mahahalagang tuntunin para sa divergence at convergence

Upang masulit ang divergence at convergence, mahalagang sundin ang mga sumusunod na tuntunin:

1. Ang divergence at convergence ay nabubuo sa isang trend

Nabubuo lamang ang divergence at convergence sa trending na galaw. Sa sideways o ranging market, hindi ito maaasahan, dahil napakaliit lamang ng pullback – maaari itong maging false signal.

2. Tamang pagtukoy ng trend

Kung minsan, hindi gagana ang simpleng panuntunang “kung gumagalaw ang presyo mula sa kaliwang itaas papuntang kanang ibaba, downtrend ito.” Dapat lubos nating maunawaan ang galaw ng merkado! Para dito, huwag mag-atubiling tukuyin nang malinaw ang mga tuktok at ilalim.

Paalala:

• Sa isang uptrend, mas mataas ang mga bagong tuktok at ilalim kaysa sa dati
• Sa isang downtrend, mas mababa ang mga bagong tuktok at ilalim kaysa sa dati

3. Pagkatapos ng sideways movement ay may kasunod na trend

Hindi maaaring magpatuloy nang walang hanggan ang isang flat o sideways movement, kaya’t hindi maiiwasang lalabas ang trend. Karaniwang maling akala ng mga baguhan ay hindi nila matukoy ang sandali ng paglipat. Pareho lang ang paraan dito at sa normal na trend:

• Kapag nagsimulang magkaroon ng mas mataas na highs, uptrend ito
• Kapag nagsimulang magkaroon ng mas mababang lows, downtrend ito

4. Mas mahalaga ang overbought at oversold sa pagtukoy ng divergence at convergence

Upang matukoy ang divergence at convergence, pinakamainam na unahin ang mga sandali kung kailan nasa overbought at oversold zone ang indicator:

5. Tamang pagdudugtong ng highs at lows

Ang highs at lows sa price chart ay dapat kapantay ng mga highs at lows sa indicator – mahalaga ang tamang pagdudugtong upang matukoy nang wasto ang divergence at convergence:

6. Dapat magkatapat nang patayo ang mga maximum at minimum

Kung nagdududa ka kung tama ang pagkilala mo sa divergence o convergence, gumuhit ka ng mga vertical line na nag-uugnay sa mga tuktok o ilalim ng chart at ng indicator. Kapag tugma sila nang patayo, tama ang ginawa mo:

7. Tamang anggulo ng pagkahilig

Ang divergence ay “pagkakalayo,” kaya dapat maghiwalay ang mga linya sa chart at indicator. Ang convergence naman ay “pagtatagpo,” kaya dapat papalapit o patagpo ang mga linya sa price chart at sa indicator. Kung nakikita mong parallel ang mga linya, maaaring mali ang pagkilala mo sa divergence o convergence:

8. Maaaring hindi magtagal ang divergence at convergence

Kailangang i-trade agad ang convergence o divergence kapag nakumpirma na (nabuo na ang pangalawang tuktok o ilalim, o nabasag na ang trend line). Kung hindi, baka pumasok ka sa dulo na ng pullback at matalo sa trade.

9. Pinakamainam na signal sa mas mataas na time frames

Bagama’t matatagpuan at maite-trade ang divergence at convergence sa kahit anong timeframe, umiiral pa rin ang patakarang “mas matanda, mas tiyak” – mas maaasahan ang signal sa mas mataas na timeframe, ngunit mas matagal din ang paghihintay. Ikaw ang magpapasya – katumpakan o mas madalas na signal.

Convergence at divergence – paglalagom

Mahaba-haba ang aralin, kaya oras nang lagumin ang lahat ng natalakay:

Divergence

• Ina-update ng presyo sa chart ang mga highs nito
• Sa indicator window, mas mababa ang mga right highs kaysa sa left highs
• Nabubuo ito sa isang uptrend at nagpapahiwatig ng reversal, pullback, o consolidation
• Ang trade ay binubuksan laban sa kasalukuyang trend

Convergence

• Ina-update ng presyo sa chart ang mga lows nito
• Sa indicator window, mas mataas ang mga right lows kaysa sa left lows
• Nabubuo ito sa isang downtrend at nagpapahiwatig ng reversal, pullback, o consolidation
• Ang trade ay binubuksan laban sa kasalukuyang trend

Hidden divergence

• Ina-update ng presyo sa chart ang lows nito sa isang uptrend
• Sa indicator window, mas mababa ang right lows kaysa sa left lows
• Nabubuo ito sa isang uptrend at nagpapahiwatig ng pagpapatuloy ng trend
• Ang trade ay binubuksan ayon sa kasalukuyang trend

Hidden convergence

• Ina-update ng presyo sa chart ang highs nito sa isang downtrend
• Sa indicator window, mas mataas ang right highs kaysa sa left highs
• Nabubuo ito sa isang downtrend at nagpapahiwatig ng pagpapatuloy ng trend
• Ang trade ay binubuksan ayon sa kasalukuyang trend

Divergence at convergence bilang pinagmumulan ng kita

Ang divergence at convergence, pati na ang kanilang mga hidden na “kakambal,” ay medyo tumpak na mapagkukunan ng mga senyales sa pagbubukas ng trade. Subalit, tulad ng anumang iba pang estratehiya, kailangan ng karanasan at pag-unawa ng trader sa nangyayari.

Mayroon akong simpleng panuntunan para iwasan ang pagkalugi – “kung may duda ako o hindi maliwanag ang isang bagay, hindi ako magte-trade!” Gayahin mo rin – kung hindi mo nauunawaan ang isang bagay ngayon, umiwas ka munang mag-trade. Para sa marami, magiging kumplikado ang divergence at convergence. Hindi dapat ipilit kung hindi mo nauunawaan, kahit pa sinasabing “kumikita” ito rito.

Kumikita ito para sa mga may karanasan, ngunit para sa mga baguhan ay posibleng maging sanhi ito ng pagkatalo. Kailangan mo ba iyon?! Siyempre, kung hindi mo susubukan, hindi mo malalaman. Pero dapat mong subukan nang paunti-unti lamang – huwag isugal ang lahat para sa isang paraang hindi mo pa lubos na alam.

Ang trading ay palaging isang marathon kung saan unti-unti kang makakakuha ng kaalaman, at habang tumatagal ka sa pagte-trade, mas marami kang nauunawaan. Huwag mong gawing sprint ang trading nang may sigaw na “matututunan ko ang lahat sa isang araw!” Hindi mo iyon magagawa nang basta-basta! Kung interesadong-interesado ka, ngunit nakikita mong masyado pang kumplikado ang paksa, balikan mo ito kapag mas malinaw na ang lahat para sa iyo at mas may praktikal na karanasan ka. Sa ganoong paraan, anumang instrumento – kabilang ang convergence at divergence – ay mas makakapagbigay sa iyo ng kita.